Deniz Kabuğunu Tanıyalım
Kemiksiz, yumuşak vücutlu deniz
canlıları olan yumuşakçaların (Mollusca) vücutlarını çevreleyen koruyucu, sert
tabakalı dış iskeletlerine deniz kabuğu
deniyor. Bu kabuklar sayesinde yumuşakçaların vücutları su içinde olmadıkları zaman bile nemli kalabiliyor. Yumuşakçalar, yumurtadan genellikle kabukları ince de olsa gelişmiş olarak çıkıyorlar.
Kabuk oluşumunu sağlayan malzeme,
yumuşakçanın vücudundan salgılanıyor.
Salgılanan malzeme setleştikçe kabuk da
büyüyor. Kabuk oluşumunda kullanılan
ana malzeme kalsiyum. Yumuşakçaların kanında bol miktarda kalsiyum var.
Kabuğun altında bulunan ve iç organları çevreleyen yumuşak dokuya manto deniyor. Kandan ayrılan kalsiyum, mantonun belirli noktalarından salınarak kalsiyum karbonat kristalleri oluşturuyor.
Manto, bu kristal katmanlarını çeşitli kalınlıklarda depoluyor. Bu katmanlı yapı,
kabuğun daha sağlam olmasını sağlıyor.
Manto, aynı zamanda kabukların üzerindeki damar ve diken gibi oluşumların gelişimini de sağlıyor. Kabuk geliştikçe kalınlığı ve büyüklüğü de artıyor.
Mantonun bir diğer özelliği de, kabuğa
rengini vermek. Mantoda bulunan özelleşmiş hücreler, yiyeceklerdeki boya maddelerini topluyor. Kabuk oluşumu sırasında
bu boya maddeleri de kullanılıyor. Renk
maddelerinin kabuk oluşumu sırasındaki hareketi, kabukların üzerindeki renkli
desenlerin oluşmasını sağlıyor. Koni biçiminde olan kabukların kıvrımlarının sarmal şekline bakıldığında, hepsinin dolanma yönünün saat yelkovanının dönme yönüyle aynı olduğu görülüyor.
Yumuşakçaların kabukları üç farklı katmandan oluşuyor. En dıştaki katman kalsiyum içermeyen ince bir tabakadan ibaret.
Bunun altındaki kısım kalsiyumun karbonat kristalleri içeriyor. İstiridyelerde olduğu gibi, bazı kabukların en iç kısmında ise
incinin ham maddesi olan sedef yer alıyor.
Binlerce farklı renkte, şekilde ve büyüklükte olmalarına rağmen kabuklular iki
farklı tiptedir: Tekkabuklular (salyangozlar, denizdişleri) ve çiftkabuklular (midyeler, istiridyeler, deniz tarakları). Karada
yaşayanların hepsi tekkabuklu, ancak denizlerde ve tatlı sularda hem tekkabukluları hem de çiftkabukluları bulmak mümkün. Tekkabukluların bazıları bitki hücreleri ile, bazıları ise denizşakayıklarının kanını emerek beslenir. Salyangozların bir
kısmı diğer karındanbacaklılarla, ölü balıklarla, kimileri ise mikroskobik canlılarla
beslenir. Çiftkabukluların büyük bir kısmı
ise solungaçları sayesinde besleniyor. Solungaçlara giren suyla birlikte besin maddeleri de alınıyor.
